Nieuwsbrief Prinsjesdag 2024: “Eerst het zoet, dan het zuur?" 19-09-2024

Resultaat is niet gegarandeerd. Ondanks die onzekerheden Maar Dick Schoof straalt één en al optimisme uit, op zijn eerste Prinsjesdag als minister-president.
Het kabinet-Schoof zet niet in op nivellerende beleid. De koopkrachtplusjes worden in 2025 eerlijk verdeeld over de verschillende inkomensgroepen, maar wel lager dan in augustus jl. werd verwacht. Dat blijkt uit de Miljoenennota-stukken.
Inmiddels zijn Algemene Politieke Beschouwingen aan de gang en duidelijk is dat de toch al wankele coalitie voor een zware beproeving staat. Ook de oppositie slijpt de messen en ziet een drietal kansen om de coalitie verder uit elkaar te spelen: het eerdergenoemde algehele gebrek aan samenhang in de coalitie, maar ook het asielbeleid en de landbouwplannen zijn kwetsbare punten.
Traditioneel staan gisteren en vandaag in het teken van de kabinetsplannen voor het komende jaar. Maar evident is dat er ditmaal gedebatteerd wordt over de langeretermijnplannen die het nieuwe kabinet eerder presenteerde in het Regeerprogramma. Door voortdurend gekissebis in de coalitie zal daarnaast de houdbaarheid van deze coalitie prominent ter sprake komen.
De optimistische premier Dick Schoof, die de coalitie bij elkaar moet zien te houden, deed op Prinsjesdag alvast een belofte: ‘Er zijn veel dingen die beter kunnen én moeten. Daar gaat het kabinet mee aan de slag.‘
Wat we nu al kunnen concluderen is dat werkenden er volgend jaar 0,7% op vooruit gaan. Dat is minder dan de in augustus jl. door het Centraal Planbureau (CPB) geraamde 1,0%. En zo zie je dan ook dat er weer geknabbeld wordt aan de koopkracht van huishoudens. Daarnaast blijft een herziening van toeslagen en belastingen nu nog weinig concreet. Het voelt alsof we even het zoet proeven door het koopkrachtplusje voor alle inkomens omdat de belasting op arbeid iets omlaag gaat, maar een zure smaak komt gelijk door andere lastenverhogingen zoals de hogere zorgpremie, een lagere huurtoeslag en wie weet wat nog meer. Want met z‘n allen moeten we ons realiseren dat de Miljoenennota sec voornemens (lees plannen) bevat die nog uitgebreid in de Algemene Politieke Beschouwingen in de Tweede Kamer en de Algemene Financiële Beschouwingen door de Eerste Kamer besproken gaan worden.
En van het kabinet weten we dat ze de meerderheid in de Tweede Kamer hebben, maar niet in de Eerste Kamer. Dus het wordt nog spannend hoeveel van deze plannen op papier overeind blijven of afgeketst zullen worden.

Wat zijn de belangrijkste maatregelen uit de Miljoenennota?
Een overzicht:

Inkomen en armoede
Er komt in 2028 een nieuwe belastingschijf van 35,36 %, waardoor over het eerste deel van het inkomen minder belasting is verschuldigd. Het tarief in de tweede schijf wordt 37,44 % en het tarief in de derde schijf blijft 49,50 %.
In 2025 gaat de algemene heffingskorting met € 335 omlaag. Dat betekent een belastingverhoging. Wel krijgen meer mensen dan nu recht op de maximale korting. Daarna wordt deze afgebouwd. Grootverdieners krijgen geen korting.
Het kindgebonden budget gaat omhoog. Het bedrag kan oplopen tot maximaal € 75 per kind per jaar extra. De huurtoeslag stijgt met ongeveer € 11,50 per maand. Er gaat extra geld naar de kinderopvangtoeslag. Vooral ouders met een hoog inkomen profiteren daarvan.
Er wordt geld uitgetrokken voor gratis schoolmaaltijden.
Ook in 2025 en 2026 kunnen mensen die hun energierekening niet kunnen betalen een beroep doen op steun. Voor het noodfonds energie is vanuit het Rijk geld beschikbaar.
Er is ook extra geld uitgetrokken om problematische schulden te voorkomen. Met dit geld moeten schulden al eerder gesignaleerd worden, zodat die zich minder snel opstapelen.
Deze maatregelen moeten ervoor zorgen dat het aantal Nederlanders dat onder de armoedegrens leeft daalt, van 4,5 naar 4,4 %. Het aantal kinderen in armoede blijft gelijk, op 4,7 %.

Zorg
We zijn volgend jaar gemiddeld € 156 per maand kwijt aan de zorgverzekering, een stijging van gemiddeld ruim € 6.
Om lagere inkomens daarvoor te compenseren, gaat de zorgtoeslag met € 6,50 per maand omhoog.
Het eigen risico blijft in 2025 nog € 385 per jaar. Het is de bedoeling dat dat bedrag in 2027 wordt verlaagd naar € 165 per jaar.
Vanaf volgend jaar worden baby‘s ook gevaccineerd tegen het RS-virus. Voor ouderen is er een nieuw pneumokokkenvaccin beschikbaar.
Om de wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg weg te werken, is er in 2025 en 2026 extra geld per jaar beschikbaar voor de GGZ.
Het kabinet wil dat streekziekenhuizen zo veel mogelijk open blijven. In elk geval moet in elke regio iedereen snel terecht kunnen voor spoedeisende hulp, acute verloskunde en intensive care.
Een eerder voorgenomen bezuiniging op de ouderenzorg is in elk geval voor 2025 van de baan. Voor de jaren daarna is het kabinet nog op zoek naar geld.

Wonen
Statushouders krijgen geen voorrang meer bij het toewijzen van een sociale huurwoning.
Er komt subsidie om de komende jaren 120.000 woningen te bouwen voor ouderen die zorg nodig hebben.
Veel huizen in het land hebben last van funderingsschade doordat de bodem zakt. Het kabinet trekt geld uit om de problemen landelijk aan te pakken en een landelijk informatiepunt op te richten.
Het kabinet wil van Brussel toestemming krijgen om woningcorporaties te subsidiëren om meer betaalbare huizen te bouwen. Nu mag dat niet van de Europese staatssteunregels.
Het kabinet wil de regels versoepelen zodat er op een appartementengebouw makkelijker een verdieping extra kan worden geplaatst.

Asiel en migratie
De Koning zei in zijn Troonrede het volgende over asielbeleid, nl. het moet “Sneller, strenger en soberder.'
Er komt structureel meer geld voor mobiele teams die de grenzen van ons land moeten controleren. Voor de hervorming van het asielstelsel is geld vrij gemaakt, maar om welke maatregelen het gaat, wordt waarschijnlijk pas in het najaar bekend. Dan gaan de eerste wetswijzigingen naar de Raad van State. Het gaat in elk geval om maatregelen die gezinshereniging moeilijker maken.

Infrastructuur
Treinkaartjes van de NS worden 6 % duurder. Eerder werd nog een verhoging van 12 % gevreesd.
Voor nieuwe wegen en ov-verbindingen rondom grootschalige nieuwbouwprojecten wordt geld vrij gemaakt.
Er wordt behoorlijk geïnvesteerd in het verstevigen van dijken, dammen en duinen, dit om Nederland beter voor te bereiden op extreem droge zomers, zoals in 2022, en op hevige buien.
In Limburg weten we dit en juichen dit dan ook van harte toe. Er wordt nog bekeken op welke trajecten het verkeer weer de hele dag 130 kilometer per uur kan rijden. Klimaat en energie
Het kabinet wil behoorlijk investeren in extra kernenergie. Naast het voorbereiden van de bouw van twee grote nieuwe centrales is er geld voor het versterken van nucleaire kennis en de ontwikkeling van kleine kerncentrales.
Huizenbezitters die hun woning willen verduurzamen kunnen subsidie blijven aanvragen. Bijvoorbeeld voor isolatie, een warmtepomp of zonneboiler. Het kabinet wil de productie en import van waterstof stimuleren. Er is subsidie beschikbaar voor bijvoorbeeld fabrieken die windenergie van zee kunnen omzetten in waterstof.

Onderwijs
Er zijn harde bezuinigingen op komst.
Het kabinet wil langstudeerders aanpakken, waardoor er geld bespaard zou kunnen worden. Hoe dat gaat gebeuren, moet nog worden uitgewerkt. Of er een boete komt, zoals in het hoofdlijnenakkoord staat, is niet zeker.
De Maatschappelijke Diensttijd wordt afgeschaft.
Er wordt behoorlijk gekort op de publieke omroep.
Het kabinet wil met de oprichting van een ‘Einstein Academy‘ de Einstein Telescope naar Limburg halen.
Dit grote wetenschappelijke instrument moet door zwaartekrachtgolven te meten de relativiteitstheorie verder testen.
Vanuit Limburg juichen we dit toe, omdat het onze economie en het toerisme een goede boost zal geven.

Verhoging Btw op boeken, cultuur, sport en horeca
Het kabinet is van plan om de btw op tal van goederen en diensten te verhogen in 2026. Zo gaat iedereen meer betalen voor onder meer hotelovernachtingen, festivals, boeken, kranten en een bezoek aan het theater, het museum of de sportschool. Over de verhogingen is veel te doen. Zowel vanuit de sectoren die het raakt als door de oppositie worden de plannen gekraakt.

Hulp bij betalen energierekening
Het kabinet trekt ook geld uit om huishoudens te helpen bij het betalen van hun energierekening. Hoe deze regeling precies vorm krijgt, wordt later duidelijk.
Verder gaat de belasting op gas en stroom omlaag. Bij een gemiddeld energieverbruik betalen huishoudens per jaar € 37 minder.

Subsidie voor elektrische auto verdwijnt
Wie een elektrische auto koopt, kan nu nog profiteren van een subsidie, zowel voor tweedehands als voor nieuwe modellen. Die subsidie verdwijnt komend jaar. Verder heeft het kabinet besloten om de lagere accijns op benzine en diesel voorlopig in stand te houden.
De Investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing (ISDE-regeling) blijft bestaan. Dit is een subsidiepotje voor wie zijn huis wil verduurzamen, bijvoorbeeld door isolerende maatregelen te nemen of door een warmtepomp aan te schaffen. Er zit 578 miljoen euro in de pot.

Defensie
Voor het eerst in 30 jaar wordt de Navo-norm gehaald. Die stelt dat 2 % van het bruto binnenlands product (BBP) aan defensie uitgegeven moet worden.
In 2025 kunnen duizend jongeren aan het Dienjaar beginnen, zij nemen dan een jaar lang een kijkje bij de krijgsmacht. Dat is bijna een verdubbeling van nu: dit jaar zijn het tussen de vijfhonderd en zeshonderd jongeren. Van de eerste editie besloot driekwart bij Defensie te blijven: hen beviel het leven als militair goed. Op die manier kwamen er ruim honderd nieuwe defensiemedewerkers bij.
Defensie gaat ook voorzieningen voor militairen met posttraumatische stressstoornis verbeteren. Zo gaat het Nederlands Veteraneninstituut samenwerken met twee hulphondenscholen.

Politie en justitie
Er komt extra geld voor criminaliteitsbestrijding, meer boetes voor o.a. rden onder invloed, rden door rood licht en het niet dragen van een autogordel. Het geld moet worden opgehaald door ‘geautomatiseerde verkeershandhaving‘, een ander woord voor camera‘s en flitspalen.

Buitenland
Het kabinet gaat fors snijden in ontwikkelingshulp.
Voor Oekraïne wordt 252 miljoen euro vrijgemaakt voor herstel van alle oorlogsschade en humanitaire hulp.
Het kabinet investeert in het bevorderen van internationale handel om Nederlandse bedrijven te ondersteunen die ook in het buitenland actief zijn.

Reactie Vakbond ABW
Het kabinet is een mix van partijen die allen hun stempel hebben willen drukken. Omdat er “voor ieder wat wils" in lijkt te moeten zitten, wordt de uitwerking van het eerder opgestelde hoofdlijnenakkoord 2024 nu toch een beetje een ratjetoe. Hoofdthema in verkiezingstijd was bestaanszekerheid, maar hoeveel bestaanszekerheid wordt er in deze miljoenennota nu precies zeker gesteld? Voor kinderen in armoede is er volgens de cijfers weinig winst. De grootste partij wilde in verkiezingstijd nog afschaffing van het eigen risico in de zorg, waarvan in 2026 misschien een halvering overblijft.
Uiteraard is de Nederlandse politiek, zeker in een coalitie, een kwestie van geven en nemen.
Vraag is dan altijd hoe evenwichtig de uitkomst van dat geven en nemen precies uitpakt. Zeker als in de huidige politieke werkelijkheid een deel van de voorstellen in de politieke arena van Eerste en Tweede Kamer geen meerderheid zou kunnen krijgen. Dan loert toch weer het gevaar van teleurgestelde kiezers en dientengevolge van nog meer polarisatie. Dus wat ons betreft, voor de eenheid in het land en vooral voor de nagestreefde bestaanszekerheid, laten we hopen dat de plannen evenwichtig en positief uitpakken. Maar we vrezen dat dit meer een exercitie wordt voor Femke Bol, want er zijn nog heel wat hordes te nemen.

Noot: In de Koopkrachtberekenaar heeft het Nibud de koopkrachtveranderingen voor de 117 meest voorkomende Nederlandse huishoudens verwerkt, zie ook de volgende link https://www.nibud.nl/tools/koopkrachtberekenaar/


VAKBOND ABW: AL 80 JAAR STERK IN MAATWERK!